Aansprakelijkheid bij open kelderluik: twee uitkomsten

Het beroemde Kelderluikarrest uit 1965 werd vorig jaar alweer vijftig jaar oud. En toch is de beroemde casus waarin een medewerker van Coca Cola een kelderluik open laat staan in een café tegenwoordig nog steeds relevant om te bepalen of er sprake is van een onrechtmatige daad. Het kelderluik blijft een inspiratiebron: recentelijk mocht de kantonrechter opnieuw oordelen over een kelderluik, ditmaal met betrekking tot werkgeversaansprakelijkheid.

Het Kelderluikarrest
In 1961 liet Sjouwerman, een medewerker van Coca Cola, bij het afleveren van cola in café de Munt in Amsterdam een kelderluik open staan. Het geopende kelderluik was niet goed zichtbaar en lag bovendien op de route naar het toilet. Wanneer een bezoeker richting het toilet loopt, ziet hij het luik inderdaad over het hoofd. Hij valt de kelder in en loopt daarbij ernstige verwondingen op. De Hoge Raad oordeelde dat de onrechtmatigheid kan worden beoordeeld aan de hand van een aantal factoren zoals de kans op een ongeval, de ernst van de gevolgen als zich een ongeval voordoet en het bezwaar om veiligheidsmaatregelen te nemen. Sjouwerman heeft – vanwege zijn onzorgvuldige gedrag– een onrechtmatige daad gepleegd jegens de bezoeker en is derhalve aansprakelijk. Hij moet opdraaien voor de helft van de kosten.

Recent weer een kelderincident
In de recente uitspraak van de kantonrechter Alkmaar valt opnieuw iemand in een kelderluik, ditmaal is een werknemer de pineut. De werknemer is samen met zijn direct leidinggevende en een stagiair aan het werk op een renovatieproject op een school in Haarlem. Hij is in de kelder wanneer de werkgever de stroom eraf haalt. De werknemer komt daarop uit de kelder. Eenmaal boven ontstaat er onenigheid tussen de twee waarbij de werkgever aangeeft dat de werknemer ‘allang klaar had moeten zijn’ met het werk. Naar eigen zeggen uit schuldgevoel gaat de werknemer daarna in het donker met een zaklamp terug het kelderluik in. Je raadt het al: hij valt naar beneden en loopt (ernstig) letsel aan zijn rug op. De werknemer stelt de werkgever aansprakelijk en oordeelt dat de werkgever hem niet voldoende had gewaarschuwd voor de gevaren.

Is de werkgever aansprakelijk?
De setting is in dit geval iets anders dan in het ‘klassieke’ Kelderluikarrest. Het gaat hier namelijk om werkgeversaansprakelijkheid. Op de werkgever rust een zware zorgplicht, en dus wordt een werkgever veel sneller voor aansprakelijk gehouden dan een willekeurige derde.

Toch oordeelt de kantonrechter anders dan verwacht. Ja, er rust inderdaad een zorgplicht op de werkgever. Na getuigenverhoor is echter aan het licht gekomen dat de werkgever tijdens de ruzie tegen werknemer ook nog heeft gezegd dat hij het bouwterrein af moest en zijn werkzaamheden niet meer mocht hervatten. Kortom: de werknemer is op eigen initiatief, zonder enige instructie van de werkgever, in het donker de kelder terug ingegaan. Hiervan oordeelt de kantonrechter dat de werkgever geen gevaar zettende situatie heeft gecreëerd en daarom niet zijn zorgplicht heeft geschonden. Hij is dus niet aansprakelijk voor de geleden schade.

Twee uitspraken met twee verschillende uitkomsten. Een ding is in elk geval duidelijk: zorg voor genoeg veiligheidsmaatregelen zodra je voornemens bent enig kelderluik te openen. Of dit nou in de hoedanigheid als werkgever of niet is.

ECLI:NL:HR:1965:AB7079
ECLI:NL:RBNHO:2016:8409