Vrijwilliger valt van kerkdak: wie is aansprakelijk?

In veel organisaties zijn vrijwilligers werkzaam. Denk aan de brandweer, de zorg en het onderwijs. Hoe zit het met de aansprakelijkheid wanneer een vrijwilliger een ongeval krijgt tijdens het vrijwilligerswerk? 

Een vrijwilliger was lid van een klusgroep van een parochie. Met het parochiebestuur was afgesproken dat hij verlichting zou plaatsen op het dak van de kerk. Tijdens het verrichten van deze vrijwilligerswerkzaamheden is hij van het kerkgebouw gevallen en heeft hij ernstig letsel opgelopen. De vrijwilliger sprak de parochie aan voor vergoeding van zijn schade, maar de parochie erkende geen aansprakelijkheid. De Hoge Raad beantwoordde de vraag of werkgevers ook aansprakelijk kunnen zijn voor de schade van vrijwilligers.

Zorgplicht voor werknemers
De werkgever heeft een zorgplicht ten opzichte van zijn werknemers. Dit houdt in dat hij moet zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving en dat hij maatregelen moet nemen om te voorkomen dat werknemers schade lijden in de uitoefening van hun werkzaamheden. Als een werknemer tijdens het werk betrokken raakt bij een ongeval, dan is de werkgever in principe aansprakelijk. 

Zorgplicht voor niet-werknemers
Een werkgever kan ook aansprakelijk zijn voor personen met wie hij geen arbeidsovereenkomst heeft, zoals een zzp’er, een uitzendkracht óf een vrijwilliger. Hierbij is het van belang of de werkgever in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf arbeid laat verrichten door de persoon met wie hij geen arbeidsovereenkomst heeft. Verder is deze bescherming bedoeld voor personen die zich in een met een werknemer vergelijkbare positie bevinden. Dit is het geval wanneer de persoon die buiten dienstbetrekking het werk verricht, voor zijn veiligheid afhankelijk is van degene voor wie hij het werk verricht. 

Oordeel Hoge Raad
De parochie voerde aan dat zij geen bedrijf uitoefende en dus niet op grond van dit artikel aansprakelijk kon zijn. Er was echter wel degelijk sprake van bedrijfsuitoefening; de parochie is (naast het belijden van het geloof) namelijk ook verantwoordelijk voor het beheer en het onderhoud van het kerkgebouw en het kerkhof. Ten aanzien van de vraag of de betreffende vrijwilliger zich bevond in een met een werknemer vergelijkbare positie voerde de parochie aan dat dit niet het geval was omdat het werk dat de klusgroep vrijwillig uitvoerde, nooit is uitgevoerd door werknemers. Het maakt volgens de Hoge Raad echter niet uit of het werk van vrijwilligers ook door werknemers wordt verricht. Het gaat erom dat de parochie het plaatsen van verlichting ook door een werknemer van de parochie had kunnen laten uitvoeren. De vrijheid van de werkgever om ervoor te kiezen door wie hij het werk laat uitvoeren mag niet van invloed zijn op de rechtspositie van degene die het werk verricht en daarbij schade lijdt. De parochie is dus aansprakelijk voor de schade van de vrijwilliger van de klusgroep.

Samenvattend
Een schadelijdende vrijwilliger kan de persoon of organisatie voor wie hij het werk heeft verricht aansprakelijk stellen voor vergoeding van de schade die hij heeft geleden door een bedrijfsongeval. Vrijwilligers kunnen namelijk onder de zorgplicht van de werkgever vallen als ze zich in een met werknemers vergelijkbare positie bevinden. Het maakt niet uit dat het werk dat de schadelijdende vrijwilliger heeft verricht, nooit door werknemers is uitgevoerd.