Een psychologe in België heeft van de tuchtcommissie een waarschuwing ontvangen. Het verwijt? Dat zij in haar vrije tijd te sexy zou overkomen. Dit past immers niet bij het imago van psychologen en zou daarom schadelijk zijn voor de beroepsgroep, aldus de Belgische tuchtcommissie. Zijn de Belgen nou overdreven preuts of kunnen gedragingen in de privésfeer ook in Nederland invloed hebben op een werkrelatie of professionaliteit?
Wat speelde er?
De psychologe in kwestie plaatste af en toe een sexy foto op haar (openbare) Instagram account. Ze presenteerde een burlesque-show en regisseerde daarnaast een pornofilm voor vrouwen. Al deze – met name erotische - activiteiten vonden plaats in haar vrije tijd. Toch vond de Belgische tuchtcommissie het voldoende om haar een waarschuwing te geven. De psychologe heeft naar aanleiding van de berisping verontwaardigd haar titel ingeleverd. Zij gaf aan dat zij liever geen psycholoog meer wil zijn, als dit betekent dat zij anno 2021 niet zichzelf mag zijn in haar vrije tijd.
Gedragingen in de privésfeer kunnen consequenties hebben
Over het gedrag van een werknemer in privésfeer heeft een werkgever in principe niets te zeggen. In Nederland is het uitgangspunt dan ook dat gedragingen van een werknemer in zijn of haar vrije tijd geen reden voor ontslag kunnen vormen. Dit kan anders zijn als de gedragingen in de vrije tijd een negatieve invloed hebben op het functioneren van de werknemer, de verhoudingen op de werkvloer, of de reputatie van de werkgever. Hiervan zijn talloze voorbeelden te bedenken: een werknemer die op een personeelsfeest overmatig drank of drugs gebruikt, vaak in combinatie met ongepast of agressief gedrag. Een werknemer die belastende dingen over zijn of haar werkgever op social media plaatst. Een groep(je) werknemers die betrokken raakt bij een vechtpartij buiten werk. Een medewerker van Schiphol die wordt betrapt op drugssmokkel.
Misdragingen kunnen soms leiden tot ontslag
In de meeste van bovenstaande voorbeelden zal de werknemer er hoogstwaarschijnlijk met een waarschuwing vanaf komen en zal de situatie met een sisser aflopen. In sommige gevallen is het echter toegestaan om een werknemer te ontslaan na de misdragingen in de privétijd. Dit hangt af van de omstandigheden van het geval, zoals de ernst van de misdraging en de vraag of de werkgever een beleid heeft ontwikkeld op dit punt. Een serveerster van een hotel op Aruba die in haar vrije tijd cocaïne had gebruikt, mocht terecht (op staande voet) worden ontslagen omdat het hotel een zeer streng antidrugsbeleid voerde. De werkneemster was daarnaast ook op de hoogte van dit antidrugsbeleid. (Hoge Raad 14 september 2007, ECLI:NL:HR:2007:BA5802.) Een ander voorbeeld uit de rechtspraak betreft een beveiliger (CRvB 29 September 2016, ECLI:NL:CRVB:2016:3448). De beveiliger was in zijn vrije tijd lid van de motorclub Satudarah. De werkgever vindt dit een reden voor ontslag: een lidmaatschap van een motorclub die wordt geassocieerd met criminele activiteiten gaat niet samen met het beroep van beveiliger. De rechter sluit zich hierbij aan.
Terug naar onze sexy psychologe….
Zouden de (erotische) activiteiten van onze sexy psycholoog in Nederland voldoende kunnen zijn voor een ontslag? Uit voorbeelden volgt dat een (leerling-)kok van een hotel is ontslagen toen bleek dat zij in haar vrije in een erotische film had gespeeld zonder het hotel hiervan op de hoogte te stellen. De rechter gaat hier overigens niet in mee. Het acteerwerk van de (leerling-)kok in haar vrije tijd heeft geen consequenties voor haar capaciteiten in de keuken. Daarnaast is niet gebleken dat de werkgever reputatieschade had geleden door de film (Kantonrechter Leeuwarden 16 februari 2011, ECLI:NL:RBLEE:2011:BP4009). Wat ook meespeelde is het feit dat het hotel van de (leerling-)kok, in tegenstelling tot het hotel van de serveerster, geen huisregels had met betrekking tot misdragingen van werknemers.
Kortom, het valt nog te betwijfelen of de psychologe in Nederland terecht ontslagen had kunnen worden voor haar (erotische) bezigheden. Wat zou meespelen is de vraag of haar erotische activiteiten van invloed zouden zijn op haar dagelijks werk, of haar werkgever een beleid heeft ontwikkeld op het gebied van dergelijke gedragingen en of de werkgever zou kunnen bewijzen dat het bedrijf reputatieschade heeft geleden door de activiteiten van de werkneemster. Zij zal er hoogstwaarschijnlijk met een berisping vanaf zou zijn gekomen.